Geld is overal. Of je nu je eerste loonstrook binnenkrijgt, nadenkt over het huren of kopen van een huis, of gewoon probeert rond te komen met je studentenbudget, financiële keuzes maken hoort bij het leven. Toch krijgen jongeren op school vaak nauwelijks uitleg over hoe ze dat het beste kunnen doen.
Gelukkig zijn er initiatieven zoals Stichting LEF die jongeren op het mbo helpen bewust met geld om te gaan. Ook onze collega’s Rianne en Jesher zetten zich in als gastdocenten, en kwamen met waardevolle inzichten terug uit de klas.
Jongeren zijn slimmer dan je denkt – maar ze missen het duwtje
“Het eerste wat me opvalt is dat jongeren best veel weten,” vertelt Rianne. "Ze snappen hoe studiefinanciering werkt, kennen zorgtoeslag en weten wat belastingaangifte is. Maar er zit een groot verschil tussen iets weten en het ook doen. Het doen van belastingaangifte is daar een leuk voorbeeld van. Jongeren weten bijvoorbeeld dat ze belastingaangifte kunnen doen en soms geld terugkrijgen, maar doen het vaak niet. Tot iemand in de klas zijn succesverhaal deelt, dan zie je ineens iedereen opletten.”
Die kloof tussen kennis en actie ziet Jesher ook. “Over het algemeen hebben ze redelijk zicht op en begrip van de dagelijkse financiële beslissingen die ze nemen. Ze zijn minder bezig met beslissingen waar zij voor komen te staan over 5 tot 8 jaar. Denk bijvoorbeeld aan school en zelfstandig wonen. En hoe zij zich daar nu al op voor kunnen bereiden”
Kleine bedragen, grote verrassingen
Wat jongeren vaak niet doorhebben, is hoe snel kleine uitgaven optellen. “Ze geven ongemerkt ontzettend veel uit aan snacks, drankjes en lunches buiten de deur,” zegt Rianne. “Eten meenemen van thuis voelt voor sommigen als een no-go, maar het bespaart zoveel geld.”
Ook Jesher laat in zijn lessen zien hoe uitgaven zich opstapelen. “Zodra jongeren overzicht krijgen van waar hun geld naartoe gaat, schrikken ze. Dat moment van bewustwording is vaak de eerste stap naar gedragsverandering.”
Financiële educatie: niet saai, maar noodzakelijk
Hoewel jongeren misschien niet uit zichzelf beginnen over geld, reageren ze wél geïnteresseerd als het praktisch wordt gemaakt. “Zolang ze geld hebben voor leuke dingen, denken ze er niet zoveel over na,” zegt Rianne. “Maar als we concrete voorbeelden geven zoals iemand die thuis moet meebetalen of iemand die spaart voor een huis dan komt het binnen.”
Een lesmoment dat Jesher bijbleef: “Een jongen gaf aan dat hij 300 euro per maand uitgaf aan fastfood. Het meisje dat naast hem zat gaf aan dat zij ongeveer 210 euro in de maand uitgaf aan boodschappen. Toen we even stil stonden bij dit verschil, gaf het meisje aan dat zij moest zorgen voor een kindje van twee jaar en dus andere keuzes moest maken. Dat raakte de hele klas. Dan zie je ineens hoeveel verantwoordelijkheden jongeren soms al hebben.”
Sparen voor een huis? Begin nu al
De woningmarkt is moeilijk, zeker voor starters. Maar dat betekent niet dat je niets kunt doen. Volgens Rianne is het essentieel dat jongeren begrijpen hoe belangrijk sparen is: “Heb je straks een baan? Begin dan vanaf dag één met sparen. Al is het maar een klein bedrag, je went zo aan het hebben van vaste lasten.”
Jesher vult aan: “Het draait om inzicht. Weet wat je inkomsten en uitgaven zijn. Geef niet alles in één keer uit. Dat gevoel van controle maakt een groot verschil, of je nou spaart voor een huis of voor je vakantie.”
Wat jongeren écht zouden moeten leren over geld
Beide collega’s pleiten voor structurele financiële educatie op alle niveaus van het onderwijs. Rianne: “Nu krijgen alleen mbo-studenten deze lessen. Maar ook op het hbo en de universiteit zou dit verplicht moeten zijn. Het is geen nice-to-have, het is pure levensvaardigheid.”
Volgens Jesher moet de focus liggen op praktisch inzicht: “Niet alleen theorie, maar ook leren budgetteren, doelen stellen, sparen en kritisch nadenken over uitgaven. Een belangrijk onderwerp waarover we ook in gesprek gaan is de impact van reclame. De rol die sociale media daarbij speelt wordt soms onderschat. Veel jongeren nemen het ter kennisgeving aan omdat het gebruik van sociale media voor hen veel meer gericht is op vermaak. Beïnvloeding nemen ze dan op de koop toe.”
Tips van Rianne en Jesher voor jongeren met koopwoningdromen:
• Begin op tijd met sparen en stel een doel: Ook kleine bedragen tellen.
• Krijg inzicht in je uitgaven: Weet waar je geld naartoe gaat.
• Zorg voor financiële stabiliteit: Werk aan een vast inkomen en vermijd schulden.
• Informeer naar regelingen: Starterslening, NHG en gemeentelijke subsidies kunnen helpen.
De kracht van één les
Wat dit artikel duidelijk maakt: jongeren zijn geïnteresseerd in geldzaken, mits het hen op de juiste manier wordt aangereikt. En juist daarom zijn initiatieven als Stichting LEF en de inzet van collega’s als Rianne en Jesher zó belangrijk. Zij inspireren jongeren om vandaag nog betere keuzes te maken voor hun financiële toekomst.